عبارت «مریضی روانی» به وسعت ای از بیماریا میگن که مشکلات رفتاری و مربوط به روان و ذهن افراد رو در بر می گیرن. بیماریای روانی الگوهایی از نشونه های رفتاری و روانشناختی هستن که بخشای مختلفی از زندگی افراد رو تحت تاثیر قرار میدن.
یعنی بیماریای روانی با در نظر گرفتن مشکلاتی که فرد با ذهن، فکرا و حالات روحی و اخلاقی خود تجربه می کنه تعریف می شن.
این بیماریای در درجات جور واجور باعث ایجاد زحمت و درموندگی واسه شخصی که این نشونه ها رو تجربه می کنه می شن.
علل این مشکلات به طور کامل و دقیق شناسایی و درک نشده ان اما نشونه ها و علائم بیماریای روانی از دید علمی معتبر و شناخته شده هستن. درمان این مشکلات ترکیبی از روان درمانی و دارو درمانیه. معیارهای تشخیصی این بیماریا ترکیبی از چک لیستای مربوط به نشونه هاییه که ً روی رفتارها و فکرا فرد متمرکز شدن. هر چند بیماریای روانی رو در دسته بندیای جور واجور قرار میدن اما ممکنه یه مریضی در زیر چندین دسته از این تقسیم بندیا قرار گیرد. در ادامه این مطلب می خوایم شما رو با شایع ترین و شناخته شده ترین مشکلات و بیماریای روانی به شکل چندین بخش آشنا کنیم.
۱- مریضی روانی دو قطبی و مشکلات مربوط به اون
مطالب صفحه
مشکل دو قطبی (Bipolar disorder) که در بعضی از نقاط جهان با عنوان افسردگی عاشقی هم شناخته می شه یه مریضی روانیه که با تغییرات شدید و قابل توجه در اخلاق افراد همراه س. مشکل دوقطبی براساس تغییرات یهویی در اخلاق و رفتار و هم اینکه تغییرات در سطح فعالیت و انرژی شناخته می شه.
این مشکل معمولاً شامل تجربه تغییرات همیشگی در حالات مورد پسند روحی و روانی و دوره هایی از افسردگیه. این حالات سرخوشی بی دلیل بسیار قابل توجه بوده و معمولاً از اونا با عنوان عاشقی یا عاشقی ناچیز یاد می شه.
مریضی روانی دو قطبی بودن شخصیت به دو دسته تقسیم می شه که شباهت بسیاری با هم دارن.
عاشقی (Mania): عاشقی با احساس هیجان زیادتر از اندازه و در حال افزایش شناخته می شه.
دوره های عاشقی معمولاً با احساس حواس پرتی، زودرنجی و اعتماد به نفس زیادتر از اندازه همراه س. هم اینکه افراد گرفتار به این نوع از مشکل دو قطبی بیشتر از بقیه مستعد حضور در فعالیتایی که عواقب منفی طولانی یه مدت دارن هستن، فعالیتایی مانند قمار و خریدهای زیادتر از اندازه. اینجور آدمایی کلا بیش فعال شده و نیاز اونا به خوابیدن کم میشه. وجود یه یا دو مورد از نشونه هایی عاشقی بدین معنا نیس که شما به مریضی روانی شخصیت دو قطبی گرفتار هستن چون ممکنه دلایل دیگری مانند ترومای عاطفی، آسیب مغزی، عکس العمل به داروها و مواد مخدر یا مریضی اضطراب تشخیص داده نشده عامل تغییر رفتار و حالت روحی شما به صورت یهویی باشن. از نشونه های عاشقی میشه به موارد زیر اشاره کرد:
- تغییرات در اخلاق و حالت روحی
- تغییرات یهویی در انرژی و فعالیتای فیزیکی
- مشکل در گفتار
- مشکل در قضاوت و اراده کردن
- تغییر در الگوهای تفکر
- افزایش حالت دیوونگی
- کاهش نیاز به خواب
- پرحرفی
- پرواز ایده ها
- بدون هیچ سختی ای پرت شدن حواس
- اعتماد به نفس زیادتر از اندازه
- افزایش تمایل به فعالیتای و رفتارای پرریسک و خطرناک
- افزایش تمایل جنسی و رفتارای جنسی غیرمعمول
- توهم و رویا پردازیای غیر عادی
دوره های افسردگی (Depressive episodes): این نوع از اختلاف دو قطبی با احساس شدید غم، گناه، خستگی و زودرنجی و حساس بودن همراه س. درزمان دوره افسردگی، افراد گرفتار به مشکل دو قطبی ممکنه علاقه ای به فعالیتایی که قبلاً از اونا لذت می بردن نداشته باشن، در خوابیدن با مشکل مواجه شده و یا حتی فکرا خودکشی داشته باشن. این افراد ممکنه احساس درموندگی، تنهایی و بی پناهی کنن. به صورت میانگین، افراد گرفتار به این مشکل ممکنه تا سه سال اخلاق نرمال رو بین هر دوره افسردگی تجربه کنن.
شناسایی و درمان:
هر دوی این موارد می تونن واسه خود شخص و خونواده اون ترسناک باشن. مانند دیگه بیماریای روانی، محققان هنوز نمی تونن با قاطعیت در مورد دلیل بروز مشکلات دو قطبی صحبت کنن چون نمیشه یه خطر عامل تنها، ژن خاص یا پیش نیاز رو موثر در ابتلای فرد یا بالا بردن خطر دچار شدن به این مشکلات دونست. یه سری از عوامل مانند ساختار متفاوت مغزی و روش کارکرد اون، بعضی فاکتورهای ژنتیکی، سابقه خانوادگی (این مریضی معمولاً در میان افراد و نسلای جور واجور یه خونواده پیدا میشه) می تونن در این مشکلات نقش داشت باشن.
عاشقی و دوره های افسردگی ممکنه بسیار کوتاه مدت و واسه چند ساعت یا چند روز ادامه داشته باشن یا در مواردی طول هر دوره ممکنه طولانی بوده و به چندین هفته یا ماه هم بکشه. طول این دوره ها از شخصی به شخص دیگه فرق داره و بسته به طول اونا ممکنه فرد اصلا از مشکل روانی خود آگاه نباشه. براساس طبقه بندی انجمن روانشناسی آمریکا، ۴ نوع اصلی از مشکل شخصیت دو قطبی هست: مشکل دو قطبی نوع یه (عاشقی)، مشکل دو قطبی نوع ۲ (عاشقی ناچیز که همون علائم عاشقی رو داشته اما دوره اون بسیار کوتاه مدت و دستکم واسه ۴ روزه)، مشکل دوره ای و مشکل دو قطبی که در اثر بیماریای دیگه مانند اعتیاد به مواد مخدر ایجاد شده.
مشکل دو قطبی در کودکان نشونه های متفاوتی نسبت به بزرگسالان داشته و با عنوان مشکل بی نظمی خلقی اخلال گرانه (disruptive mood dysregulation disorder) شناخته می شه.
حالا خوبیش اینه ترکیبی از دارو و روان درمانی می تونن به فرد کمک کنن که علائم و نمایشای خارجی این مشکل رو تحتِ کنترل داشته باشن. تموم مشکلات دو قطبی معمولاً به درمان خوب جواب داده و درزمان چند سال به نتیجه مطلوب می رسه. در درمان این مشکلات معمولاً از داروهای اثبات کننده شرایط روحی و روانی مانند لیتیوم استفاده می شه.
۵۰ درصد افراد فقط به لیتیوم جواب مناسب میدن اما ۲۰ تا ۳۰ درصد بیماران با مصرف داروهای دیگه یا ترکیبی از چند دارو احساس بهتری دارن. ۱۰ تا ۲۰ درصد افراد هم بر خلاف دریافت داروها و روان درمانی بازم با علائم و نشونه های مشکل دو قطبی مواجه هستن. روی هم رفته درمان ۱۰ درصد از بیماران گرفتار به این مشکل روحی بسیار سخته و جواب مناسبی به دارو و روان درمانی نمی دن.
داروهای ضد تشنج، داروهای ضد دیوونگی یا همون داروهای مُسکن اعصاب و داروهای ضد افسردگی و در موارد پیشرفته روش شوک الکتریکی از روشای دیگه درمان این نوع مشکل در بیماران هستن. البته باید توجه داشت که پزشکان از واژه «درمان» واسه این مشکلات استفاده نمی کنن چون روشای درمانی فقط واسه کنترل علائم و کاهش اثرات اونا استفاده می شن.
یکی از چند تا نکته مهم در مورد زندگی با شخصیت دو قطبی اینه که یاد بگیریم روتینایی رو در زندگی ساخته و به اونا معتقد بمونیم، در هر شرایطی. چیزایی که تجربه نشون داده می تونه باعث ورود فرد به حالت عاشقی یا دوره های افسردگی شه باید از این روتین حذف شده باشه. معمولاً در طول درمان فاصله بین وقوع دوره های مشکل زیاد می شه اما با ادامه ندادن درمان، کم کم فاصله بین این دوره ها کم میشه. به صورت میانگین میشه گفت که یه فرد گرفتار به مشکل دو قطبی در طول زندگی خود بین ۸ تا ۹ دوره مربوط به این مریضی رو تجربه می کنه.