سی تی اسکن یکی از روشای عکسبرداری پزشکیه که در اون از کامپیوترها و دستگاه های چرخشی تابش اشعه ایکس واسه عکسبرداری عرضی از بدن استفاده می شه.
تصاویر به دست اومده از این روش در مقایسه با عکسای عادی ایکس ری جزئیات بیشتری رو به دست میدن.
در ادامه می خوایم با کاربرده ها، خطرات، چگونگی انجام آزمایش و آمادگیای لازم واسه اون آشنا شیم.
سی تی اسکن چه کاربرده هایی داره؟
مطالب صفحه
تصاویر سی تی اسکن می تونن بافتای نرم، عروق خونی و استخوانای قسمتای جور واجور بدن رو نشون بدن. سی تی اسکن واسه به تصویر کشیدن سر، کتف، ستون فقرات، قلب، شکم، زانو و قفسه سینه استفاده می شه.
سی تی اسکن کاربرده های زیادی داره، اما مخصوصا روش بسیار مناسبی واسه تشخیص مریضی و آزمایش اندازه آسیبا هستش.
این روش عکسبرداری به دکتر کمک می کنه بتونه:
- عفونتا، مشکلات عضلانی و شکستگی استخوانی رو تشخیص بده.
- محل توده ها و تومورها (از جمله شکلای جور واجور سرطانی اونا) رو پیدا کنه.
- وضعیت عروق خونی و دیگه ساختارهای داخلی بدن رو بررسی کنه.
- اندازه صدمات و خونریزیای داخلی رو برآورد کنه.
- روش مناسب واسه ادامه کار درمان مثل انجام جراحی یا نمونه ورداری بایوپسی از بافت رو پیدا کنه.
- اندازه اثر درمانای انجام شده واسه بعضی بیماریا مثل سرطان و مریضی قلبی رو بررسی کنه.
چیجوری خود رو واسه آزمایش سی تی اسکن آماده کنیم؟
هنگام سی تی اسکن ممکنه نیاز به به کار گیری ماده رنگی مخصوصی به نام ماده حاجب باشه که کمک می کنه ساختارهای داخلی بدن در تصاویر ایکس ری روشن تر ثبت شن. این ماده جلوی عبور اشعه ایکس رو میگیره و در عکسا به رنگ سفید ثبت می شه، در نتیجه روده ها، عروق خونی یا دیگه ساختارهای بدن در ناحیه مورد بررسی روشن و پررنگ می شن.
بسته به یه تیکه از بدن که باید از اون عکسبرداری شه، چگونگی دریافت ماده حاجب فرق داره و می تونه به شکل نوشیدن ماده، تزریق اون یا به روش تنقیه انجام شه.
اگه قرار به دریافت ماده حاجب باشه، دکتر تون شاید از شما می خواد ۴ تا ۶ ساعت قبل از انجام سی تی اسکن، چیزی نخورین.
سی تی اسکن چیجوری انجام می شه؟
اول لباس هاتون رو با لباس بیمارستان عوض می کنین و هر وسیله فلز داری مثل جواهرات، عینک و دندون مصنوعی رو در میارید. حضور فلزات در نتیجه سی تی اسکن اثر میذاره.
بعد تکنسینا شما رو در اتاق آزمایش تنها می ذارن و به اتاق کنترل می رن که از اونجا می تونن شما رو ببینن و صداتون رو بشنون. شما می تونین از اتاق آزمایش از راه یه دستگاه ارتباطی با اتاق فرمون صحبت کنین.
طی آزمایش سی تی اسکن، درون یه دستگاه تونل مانند دراز می کشید و تخت دستگاه به آرومی به درون اسکنر حرکت می کنه.
این وسط قسمت داخلی دستگاه تابش اشعه ایکس به دور شما می چرخه و از زوایای جور واجور تصاویر عرضی خیلی از بدن شما گرفته می شه.
بین اسکن ممکنه صدای کلیک، وزوز و غژغژ بشنوین. تا آخر آزمایش تخت دستگاه هر لحظه چند میلیمتری حرکت می کنه.
کل آزمایش شاید بین ۲۰ دقیقه تا یه ساعت زمان میبره. تصاویر ثبت شده به یه کامپیوتر ارسال و در اون با همدیگه ترکیب می شن تا تصاویری به شکل برشای عرضی از بدن ساخته شه.
هم اینکه ترکیب این تصاویر می تونه تصویری سه بعدی از یه قسمت مشخص بدن به دست دهد.
خیلی مهمه که بین عکسبرداری بی حرکت دراز بکشین چون حرکت کردن باعث تار شدن عکسا می شه.
ممکنه دکتر تون از شما بخواد که بین آزمایش به مدت کوتاهی نفس تون رو نگه دارین تا قفسه سینه تون بالا و پایین نره. واسه سی تی اسکن کودکان، ممکنه با پیشنهاد دکتر از داروهای آروم بخش استفاده شه تا کودک حرکت نکنه.
سی تی اسکن چه خطراتی داره؟
آزمایش سی تی اسکن خطر پایینی داره.
با اینکه سی تی اسکن در مقایسه با عکسبرداریای عادی ایکس ری، فرد رو معرض تشعشعات بیشتری قرار میده، اما اگه فقط یه بار تحت آزمایش سی تی اسکن قرار بگیرین، خطر دچار شدن به سرطان در اثر تشعشعات در شما بسیار پایینه. این خطر درصورتی بالا میره که چندین بار عکسبرداری سی تی اسکن یا ایکس ری انجام بدین. انجام آزمایش سی تی اسکن، خطر دچار شدن به سرطان رو در کودکان بالا می بره، مخصوصا کودکانی که از قفسه سینه و شکم اونا عکسبرداری می شه.
بعضی افراد هم عکس العمل آلرژیک به ماده حاجب دارن. بیشتر ماده های حاجب شامل ید هستن، پس اگه در گذشته عکس العمل شدیدی به ید داشتین، این مسأله رو حتما با دکتر تون در میان بذارین. اگه به ید حساسیت داشته باشین اما در عین حال لازم باشه که ماده حاجب رو هم دریافت کنین، ممکنه دکتر تون به شما داروهای ضد حساسیت یا استروئیدی بده تا جلوی مشکلات جانبی احتمالی رو بگیره.
هم اینکه خیلی با اهمیته که در صورت باردار بودن، این مسأله رو به دکتر تون اطلاع بدین. با اینکه بعیده تشعشعات سی تی اسکن به بچتون آسیب بزنه، اما ممکنه دکتر تون روش دیگری مثل سونوگرافی یا ام آر آی رو به شما پیشنهاد کنه تا خطر به کمترین حد ممکن برسه.
بعد از سی تی اسکن
بعداز انجام سی تی اسکن، تصاویر به دست اومده واسه یه رادیولوژیست ارسال می شن تا اونا رو بررسی کنه.
رادیولوژیست پزشکیه که تخصص اون تشخیص بیماریا با به کار گیری روشای عکسبرداری پزشکی مثل سی تی اسکن و ایکس ریه. بعد از اون دکتر تون نتیجه آزمایش رو واسه شما توضیح میده.
نتیجه آزمایش شما وقتی نرماله که رادیولوژیست هیچ تومور، لخته خونی ، شکستگی یا دیگه مورد غیر عادی ای رو در عکسای سی تی اسکن شما مشاهده نکنه. در صورت مشاهده هرگونه مشکلی در تصاویر سی تی اسکن، بسته به نوع مشکل، ممکنه به آزمایشات یا درمانای بیشتری نیاز پیدا کنین.
۱۰ کاری که قبل از مراجعه به دکتر و آزمایشات پزشکی هیچوقت نباید انجام داد